LİSE 4 ETKİNLİK ÇALIŞMASI (SAYFA 15)
Aşağıdaki kavram haritasında küresel ısınmadan etkilenen bazı unsurlar verilmiştir.Ön bilgilerinizden yararlanarak kutucuklarda belirtilen başlıklar ile ilgili küresel ısınmanın meydana getirdiği değişimleri yazınız.
Küresel ısınmanın sağlık üzerine etkisi:
1. Termal stres
2. İklim değişikliği ve kentsel hava kirliliği
3. Gıda kaynaklı hastalıklar
4. Su kaynaklı hastalıklar
5. Kemirici kaynaklı hastalıklar
6. Böcek tipleri
7. Besin kaynakları üzerine etkileri
8. Sıcak dalgaları mevsimsel ölümleri artırabilir. 1995 te Amerika-chıcago daki sıcak dalga 514 ölüme ve 3300 acil vakaya yol açmıştır
9. Yaşlılarda solunum hastalıkları.
10. Şehir merkezlerinde sıcak hava etkisi daha hissedilir.
11. Sıcaklığın artışı ile hava kirliliğide artmaktadır. Bu da ölüm oranlarına katkıda bulunmaktadır.
12. Yapılan incelemelere göre sıcak hava dalgasında artış kalp ve solunum hastalıklarına bağlı ölümlere neden olmaktadır. Son 20 yılda astım prevelansı ABDde 4 kat artmıştır.
13. Hava kirliliğine uzun süre maruz kalma ciddi sağlık problemlerine yol açar.Hava kirliliğine yol açan gazlardan radon akciğer kanseri ile ilişkilidir.
14. Yapılan çalışmalarda küresel ısınma troposferde radon konsantrasyonunu arttırdığı bildirilmektedir.
15. Temel hava kirleticileri ozon, sülfür dioksit, karbon monoksit, nitrojen dioksit, kurşun ve partiküllerinin insan sağlığı üzerinde olumsuz etkileri vardır.
16. İklim değişikliği orman ve çiftlik arazilerinde yangınların görülme riskini arttırmaktadır. İnce hava dumanı şeklinde oluşan hava kirliliğide sağlığı olumsuz etkilemektedir.
17. CDC 1998 yılında Florida yangınında astım, bronşit ve göğüs kanseri nedeniyle acile başvuranların sayısında önemli derecede artış olduğunu bildirmiştir.
18. Küresel ısınma polen mevsiminin uzamasına neden olacak ve bunlara bağlı hastalıkların artışına neden olacaktır.
19. İklim değişikliğine bağlı olarak evlerdeki hamam böceği, maytlar vb artacak ve astım sıklığı artacaktır.
SU KAYNAKLARI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Küresel iklim değişikliklerine bağlı olarak denizlerde su seviyesi artar buharlaşma daha hızlı olur.Buharlaşmanın artmasıyla yağışlar artarak sel ve toprak kaymalarına yol açabilir.
Atmosfer bulunan sera gazlarının artışı asit yağmurlarıyla içilebilir su oranlarında ciddi azalmalara yol açacak.İçme sularındaki bu azalmalar ülkeler arası su krizlerine yol açacak savaşların çıkmasına yo açacaktır.Kullanılabilir su oranının düşmesi ekonomiyi de olumsuz etkileyecektir.
Çok yağış olan yerlerde hızlı yağışlardan dolayı akarsuyun debisi hızlanacak az yağış alan yerlerde su kaynaklarının yetersizliği ortaya çıkacaktır.
Küresel ısınma sonucu su kaynaklarında meydana gelen azalmaların çeşitli yan etkileri olucak; iklim değişmelerine yol açacak ,tarımsal faaliyetleri olumsuz etkileyecek ,enerji potansiyelini düşürecek ve bu olayların sosyal ve ekonomik olumsuzluklar ortaya çıkacaktır.
Gerek sıcaklık artışı sonucu evapotranspirasyonun (terleme ve buharlaşma) artması ve gerekse yağışlardaki azalma ve yağış rejimindeki değişiklikler bir çok bölgede kuraklık riskini arttıracaktır.
Ulusal büyümede yavaşlama, finansal kaynak bulmada zorluk, kredi riskinin artması, yeni ve ek su kaynaklarının pahalılaşması, üretimdeki düşüşe bağlı işsizliğin artması, ve vergi gelirinde kayıplar ortaya çıkacaktır.Bu durum kıtlık, yoksulluk, yaşam kalitesinin düşmesi, iç göç ve sosyal huzursuzluk meydana gelir.
Su kaynaklarındaki değişmeler ekosistem içerisinde ki canlıların yaşam koşullarının değişmesine yada bu canlıların yok olmasına sebeb olacak.Buzulların erimesi ,deniz seviyesinin yükselmesi,su biyom alanlarında değişiklikler küresel ısınmanın bir sonucu olarak karşımıza çıkacaktır.Genelde balık türleri sıcak denizlerde fazla mikatrı ise soğuk denizlerde fazladır.Bu noktadan yola çıkarak deniz suyu sıcaklıklarının artması balık miktarlarında değişmelere yol açacaktır.Akarsu su miktarlarında ve rejimlerinde değişmeler görülecek.
ORMANLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Küresel ısınma sonucu yağışların azalması sıcaklık ortalamaların yükselmesi kuraklık şiddetinin artması hem orman yangınlarını tetikleyecek hemde mevcut orman alanlarının yayılışını ve kendini yenilemesini kısıtlayacaktır.
KIYILAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Deniz seviyesinde görülecek yükselme, birçok kıyı bölgesi yerleşimini olumsuz yönde etkileyecektir. Örneğin deniz seviyesinde meydana gelecek 100 cm'lik bir artışla Hollanda'nın %6'sı, Bangladeş'in %17,5'i ve birçok adanın ya tümü ya da büyük bölümü sular altında kalacaktır. Denizlerdeki yükselme kıyı ekosistemlerinde büyük değişiklikler yaratacak, denizlere yakın alçak düzlüklerde yeni bataklıklar meydana gelecektir.Denizlerin karalar üzerinde ilerlemesi ile oluşacak arazi kayıplarının yanında kıyı erozyonlarında da artışlar görülecektir.
Düzensiz Kıyılar
Küresel ısınma sonucu buzulların erimesi deniz suyu seviyesinin artmasına yol açarak özellikle akarsu ağızlarında bu tuzlu suların tatlı sularla birleşmesi tatlı su rezervini olumsuz etkiler.Yine deniz seviyesine yakın olan yerleşme alanlarında bölgelerin boşaltılmasına yol açacak .Kıyı çizgisinin değişmesi bu alanlarda bulunan canlıların yaşam alanlarının değişmesine sebeb olucak.Deniz seviyesinde meydana gelebilecek bir cm lik yükselme erozyona bağlı olarak kumluk kıyı şeritlerinde 1 m genişliğinde bir geri çekilmeye sebeb olucak.Kıyı bölgelerde özellikle deniz ticaretinin geliştiği bölgeler için olumsuz sonuçları doğuracak şeklinde değerlendirilebilir.Bu olaylar çok hızlı gerçekleştiği takdirde doğal afet boyutuna ulaşabilir.
BİTKİ VE HAYVANLAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ
Küresel ısınmanın etkisiyle hayvanlar ve bitkiler kutuplara ve üst dağlık kesimlere yüksek rakımlara doğru göç edeceklerdir. Ancak, bu göç yollarını tıkayan kentler ya da tarım arazileri ile karşılaşan ve bunları aşamayan bitki türlerinin nesilleri tükenecektir.
Her bitki ve hayvanın yaşamlarını devam ettirebilmesi için uygun sıcaklık değerlerine ihtiyacı vardır.Bu koşulların değişmesiyle birlikte bitki ve hayvanlarda bu değişikliklerden etkilenir.Bitkiler bu noktada kendilerince tedbir alarak uygun sıcaklık koşullarının olduğu bölgelere doğru göç eder.Bu iklim değişiklikleri yada küresel ısınma daha hızlı gerçekleşir ve gereken önlemler alınmazsa bu canlıların bir çoğu bu koşullarda yaşamakta zorlanacak yada yok olacaktır.Küresel ısınmaya bağlı olarak ortaya çıkan değişmeler hayvanların besin kaynaklarına etki ederek canlıların devamlılığı için bir tehdit oluşturacak.Ekosistemdeki denge düşünülürse besin zincirinde meydana gelen kopmalar diğer canlıları da etkileyecek tür sayılarında ve çeşitlerinde azalmalar görülecektir.
Kaynak: www.cografyalise.blogcu.com Sayın Güven Akbulut Hoca'ya Teşekkür ederiz
