Öksürüğün bazısı hastalıkla bazısı da bir mesaj verme çabasıyla ilgili. Prof. Dr. Ahmet Rasim Küçükusta ilginç öksürük tiplerini anlattı. 'Hadi canım sen de' ve 'Ayağını denk al' bu tiplerin iki örneği... Öksürük çeşitleri:Ferhan Kaya Poroy'un haberi
Psikojenik öksürük
Genel olarak, öksürük, organik bir hastalığın işaretidir, ama bazen sinirliliğe bağlı olarak psikolojik etkenler de kuru bir öksürüğe sebep olabilirler. Bu öksürük, kişi sinirlenince veya heyecanlanınca daha belirgin olur. Elbette, organik nedenli bir öksürüğün psikolojik etkenlerle artma gösterebileceği de unutulmamalıdır.
İnek öksürüğü
Ses telleri felci veya solunum kasları zayıflığında, ineklerde rastlandığı gibi, şiddeti fazla olmayan, güçsüz bir öksürük vardır.
Havlar gibi öksürük
Gırtlak hastalıklarında (iltihap, tümör) köpek havlamasına benzer sert bir öksürük görülür.
Metalik öksürük
Ana nefes borusunu ve büyük bronşları ilgilendiren hastalıklarda yüksek tonda, metalik tınılı bir öksürük saptanır.
Boğmaca öksürük
Boğmacada, ani, kuvvetli, tekrarlayıcı öksürük krizleri (bir günde 10-25 kez) vardır. Ağır olgularda boyun damarlarında genişleme, gözlerde dışarıya doğru fırlama, morarma görülebilir. Öksürük krizi sonunda ötme şeklinde tipik bir ses duyulur.
Kusturucu öksürük
Bazı şiddetli öksürük nöbetleri, örneğin boğmaca, kusma ile sonlanır. Bu duruma çocuklarda sıklıkla, erişkinlerde nadiren rastlanır. Bu tür kusmaların mide hastalıklarıyla hiçbir ilgisi yoktur.
İdrar kaçırtan öksürük
Daha çok, ileri yaşlardaki kronik astımlı hanımlarda görülür. Hasta, öksürükten çok idrar kaçırmaktan şikayetçi olduğu halde bunu doktora söylemeye çoğu zaman çekinir. Doktorun bunu sorması üzerine hasta bir taraftan utanmış gibi yapar, ama diğer taraftan da çok memnun olur.
Sigara öksürüğü
Sigara tiryakileri genellikle öksürdüklerinin ya farkında değillerdir ya da bunu hiç şikâyetten saymazlar. "Sigara içen birinin öksürmesinden daha tabii bir şey olabilir mi?" diye düşünürler.
Oysa sigara içenlerdeki bu öksürük bronş tahrişinin bir belirtisidir. Bu hastalar için iyi ihtimal yeni başlayan bir kronik bronşit, kötü ihtimal ise bronş kanseridir. Hele her zamanki öksürüğün karakterindeki bir değişme kanserin ilk belirtisi bile olabilir.
Gece öksürüğü
Gece hastayı uykusundan kaldıran öksürüğe sol kalp yetersizliğinde, astımda, geniz akıntısı olanlarda ve reflüde rastlanır.
Dolu öksürük
Halk arasında balgamı olan hastalardaki öksürük dolu öksürük olarak tanımlanır. Öksürük sırasında salgıların hareketi hissedilebilir. Hasta öksürüğünün sonunda ya balgam çıkarır veya bunu yutar.
Gıcık şeklinde öksürük
Daha çok üst solunum yolları hastalıklarında rastlanan, boğaza bir şey yapışmış da onu atmak isteme çabasını gösteren bir öksürük tipidir.
Bir de öksürüğün komik türleri var!
Tuvalet öksürüğü
Tuvaletin kapısı vurulduğunda içerdeki kişinin çıkardığı öksürme sesidir. Sadece tuvaletin dolu olduğu anlamına gelir.
Konser öksürüğü
Ciddi bir öksürük tipi olup, bulaşıcıdır. Konser gibi uzun süre sessizlik gereken ortamlarda parça aralarında iki üç dinleyicinin başlattığı ve tüm salona yayılan, müzik tekrar başladığında sonlanan akut bir öksürük tipidir.
Ayağını denk al öksürüğü
Bir ortama girmeden önce ortaya çıkan ve içerdekilerin derlenip toparlanmasına fırsat vermeye yarayan öksürük tipidir.
Sınav öksürüğü
Çoktan seçmeli sınavlarda görülen öksürük tipidir. Sınıfın çalışkanına soru numarası gösterilir, o da doğru cevabı öksürük sayısı ile bildirir.
Yarışma öksürüğü
Sınav öksürüğünün bir alt tipi olarak da kabul edilebilir. Bunun en iyi bilinen örneği bizde "Kim 500 Milyar İster" adıyla bilinen yarışmanın Almanya"daki versiyonunda yaşanmıştır. Seyirciler doğru cevapları öksürerek bildirmişler ve yarışmacı da büyük ikramiyeyi kazanmıştır. Ancak, sonradan bu durum anlaşılmış ve kazanılan paralar geri alınmıştır.
Hadi canım sen de öksürüğü
Genellikle kızlar ve kadınlar toplantısında rastlanır. Herkes birbirine hava atacak ya, baktınız ki biri gerçekten uçuyor, ne attığını o da bilmiyor, öhhöö diye bir öksürün, bakın nasıl renkten renge girip yere çakılıyor.
Ben de buradayım öksürüğü
Bir şey dağıtılırken ya da insanlar bir yere davet edilirlerken adınız geçmiyorsa kendinizi hatırlatmaya yarayan öksürüktür.
Aile var öksürüğü
Herkese açık bir ortamda, açık saçık şeyler konuşulurken ortaya çıkan çocukları ve aileyi koruma amaçlı öksürüktür.
Övünmek gibi olmasın öksürüğü
İnsanın kendini övmeye başlamasından önce aniden beliren bir öksürük türüdür.
Mikrofon öksürüğü
Mikrofondan sesinizin gelip gelmediğinin anlaşılmasına yarayan öksürüktür.
Neden öksürüyoruz?
Öksürük, esasında akciğerleri mekanik, kimyasal ve termal etkenlere karşı koruyan bir reflekstir ve bu yönüyle solunum sisteminin savunma mekanizmalarından biridir. Amacı, yabancı maddelerin havayollarına girmesini önlemek ve bunların ve havayollarındaki salgıların dışarı atılmalarını sağlamaktır.
Öksürüğün ortaya çıkmasına sebep olan duyarlı bölgelere öksürük reseptörleri denir. Bunların en çok bulundukları yerler gırtlak, ana nefes borusu ve büyük bronşlardır, ama burun, sinüsler, yutak, kulak zarı, dış kulak yolu, kalp zarı ve hatta midede bile öksürük reseptörleri bulunur. Tüm sağlıklı insanlar, havayollarını tahriş edecek kirli, dumanlı veya soğuk hava solunduklarında ya da solunum yollarına yabancı olan bir madde kaçtığı zaman hemen öksürmeye başlarlar. Zatürree, bronşit, astım gibi hastalıklarda solunum yollarında biriken fazla miktardaki salgılar da öksürük refleksi sayesinde balgam şeklinde vücuttan uzaklaştırılır. Astımı ve bronşiti olanların öksürüklerinin ilaçlarla kesilmesi doğru değildir. Öksürük, bozulan kalp ritminin tekrar eski düzenine dönmesini sağlayarak, hayat kurtarıcı bir özellik bile taşıyabilir.
RADİKAL
Psikojenik öksürük
Genel olarak, öksürük, organik bir hastalığın işaretidir, ama bazen sinirliliğe bağlı olarak psikolojik etkenler de kuru bir öksürüğe sebep olabilirler. Bu öksürük, kişi sinirlenince veya heyecanlanınca daha belirgin olur. Elbette, organik nedenli bir öksürüğün psikolojik etkenlerle artma gösterebileceği de unutulmamalıdır.
İnek öksürüğü
Ses telleri felci veya solunum kasları zayıflığında, ineklerde rastlandığı gibi, şiddeti fazla olmayan, güçsüz bir öksürük vardır.
Havlar gibi öksürük
Gırtlak hastalıklarında (iltihap, tümör) köpek havlamasına benzer sert bir öksürük görülür.
Metalik öksürük
Ana nefes borusunu ve büyük bronşları ilgilendiren hastalıklarda yüksek tonda, metalik tınılı bir öksürük saptanır.
Boğmaca öksürük
Boğmacada, ani, kuvvetli, tekrarlayıcı öksürük krizleri (bir günde 10-25 kez) vardır. Ağır olgularda boyun damarlarında genişleme, gözlerde dışarıya doğru fırlama, morarma görülebilir. Öksürük krizi sonunda ötme şeklinde tipik bir ses duyulur.
Kusturucu öksürük
Bazı şiddetli öksürük nöbetleri, örneğin boğmaca, kusma ile sonlanır. Bu duruma çocuklarda sıklıkla, erişkinlerde nadiren rastlanır. Bu tür kusmaların mide hastalıklarıyla hiçbir ilgisi yoktur.
İdrar kaçırtan öksürük
Daha çok, ileri yaşlardaki kronik astımlı hanımlarda görülür. Hasta, öksürükten çok idrar kaçırmaktan şikayetçi olduğu halde bunu doktora söylemeye çoğu zaman çekinir. Doktorun bunu sorması üzerine hasta bir taraftan utanmış gibi yapar, ama diğer taraftan da çok memnun olur.
Sigara öksürüğü
Sigara tiryakileri genellikle öksürdüklerinin ya farkında değillerdir ya da bunu hiç şikâyetten saymazlar. "Sigara içen birinin öksürmesinden daha tabii bir şey olabilir mi?" diye düşünürler.
Oysa sigara içenlerdeki bu öksürük bronş tahrişinin bir belirtisidir. Bu hastalar için iyi ihtimal yeni başlayan bir kronik bronşit, kötü ihtimal ise bronş kanseridir. Hele her zamanki öksürüğün karakterindeki bir değişme kanserin ilk belirtisi bile olabilir.
Gece öksürüğü
Gece hastayı uykusundan kaldıran öksürüğe sol kalp yetersizliğinde, astımda, geniz akıntısı olanlarda ve reflüde rastlanır.
Dolu öksürük
Halk arasında balgamı olan hastalardaki öksürük dolu öksürük olarak tanımlanır. Öksürük sırasında salgıların hareketi hissedilebilir. Hasta öksürüğünün sonunda ya balgam çıkarır veya bunu yutar.
Gıcık şeklinde öksürük
Daha çok üst solunum yolları hastalıklarında rastlanan, boğaza bir şey yapışmış da onu atmak isteme çabasını gösteren bir öksürük tipidir.
Bir de öksürüğün komik türleri var!
Tuvalet öksürüğü
Tuvaletin kapısı vurulduğunda içerdeki kişinin çıkardığı öksürme sesidir. Sadece tuvaletin dolu olduğu anlamına gelir.
Konser öksürüğü
Ciddi bir öksürük tipi olup, bulaşıcıdır. Konser gibi uzun süre sessizlik gereken ortamlarda parça aralarında iki üç dinleyicinin başlattığı ve tüm salona yayılan, müzik tekrar başladığında sonlanan akut bir öksürük tipidir.
Ayağını denk al öksürüğü
Bir ortama girmeden önce ortaya çıkan ve içerdekilerin derlenip toparlanmasına fırsat vermeye yarayan öksürük tipidir.
Sınav öksürüğü
Çoktan seçmeli sınavlarda görülen öksürük tipidir. Sınıfın çalışkanına soru numarası gösterilir, o da doğru cevabı öksürük sayısı ile bildirir.
Yarışma öksürüğü
Sınav öksürüğünün bir alt tipi olarak da kabul edilebilir. Bunun en iyi bilinen örneği bizde "Kim 500 Milyar İster" adıyla bilinen yarışmanın Almanya"daki versiyonunda yaşanmıştır. Seyirciler doğru cevapları öksürerek bildirmişler ve yarışmacı da büyük ikramiyeyi kazanmıştır. Ancak, sonradan bu durum anlaşılmış ve kazanılan paralar geri alınmıştır.
Hadi canım sen de öksürüğü
Genellikle kızlar ve kadınlar toplantısında rastlanır. Herkes birbirine hava atacak ya, baktınız ki biri gerçekten uçuyor, ne attığını o da bilmiyor, öhhöö diye bir öksürün, bakın nasıl renkten renge girip yere çakılıyor.
Ben de buradayım öksürüğü
Bir şey dağıtılırken ya da insanlar bir yere davet edilirlerken adınız geçmiyorsa kendinizi hatırlatmaya yarayan öksürüktür.
Aile var öksürüğü
Herkese açık bir ortamda, açık saçık şeyler konuşulurken ortaya çıkan çocukları ve aileyi koruma amaçlı öksürüktür.
Övünmek gibi olmasın öksürüğü
İnsanın kendini övmeye başlamasından önce aniden beliren bir öksürük türüdür.
Mikrofon öksürüğü
Mikrofondan sesinizin gelip gelmediğinin anlaşılmasına yarayan öksürüktür.
Neden öksürüyoruz?
Öksürük, esasında akciğerleri mekanik, kimyasal ve termal etkenlere karşı koruyan bir reflekstir ve bu yönüyle solunum sisteminin savunma mekanizmalarından biridir. Amacı, yabancı maddelerin havayollarına girmesini önlemek ve bunların ve havayollarındaki salgıların dışarı atılmalarını sağlamaktır.
Öksürüğün ortaya çıkmasına sebep olan duyarlı bölgelere öksürük reseptörleri denir. Bunların en çok bulundukları yerler gırtlak, ana nefes borusu ve büyük bronşlardır, ama burun, sinüsler, yutak, kulak zarı, dış kulak yolu, kalp zarı ve hatta midede bile öksürük reseptörleri bulunur. Tüm sağlıklı insanlar, havayollarını tahriş edecek kirli, dumanlı veya soğuk hava solunduklarında ya da solunum yollarına yabancı olan bir madde kaçtığı zaman hemen öksürmeye başlarlar. Zatürree, bronşit, astım gibi hastalıklarda solunum yollarında biriken fazla miktardaki salgılar da öksürük refleksi sayesinde balgam şeklinde vücuttan uzaklaştırılır. Astımı ve bronşiti olanların öksürüklerinin ilaçlarla kesilmesi doğru değildir. Öksürük, bozulan kalp ritminin tekrar eski düzenine dönmesini sağlayarak, hayat kurtarıcı bir özellik bile taşıyabilir.
RADİKAL
