Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, yenilenebilir enerji kaynaklarıyla ilgili yasanın çıkmamış olması nedeniyle piyasadaki faaliyetlerin kesintiye uğramadığını, yasa çıktıktan sonra fiyat konusunda bir değişikliğin olmayacağını söyledi.
TBMM Genel Kurulunda, AK Parti Kütahya Milletvekili Soner Aksoy'un, yenilenebilir enerji kaynaklarının elektrik enerjisi üretimi amaçlı kullanımına ilişkin yasada değişiklik öngören yasa teklifinin tümü üzerindeki görüşmeler tamamlandı.
Görüşmelerine daha önce başlanan teklifin geneli üzerinde milletvekillerinin sorularını yanıtlayan Yıldız, yenilenebilir enerji kaynaklarıyla ilgili kanunun 2005'te çıktığını ve halen yürürlükte olduğunu, 5,5 avro-cent alım garantisiyle sistemin çalıştığını hatırlattı. ''Bugün üzerinde konuştuğumuz bu kanunun çıkmamış olmasıyla piyasadaki bu faaliyetler atlamış değildir'' diyen Yıldız, bugüne kadar bin 200 megavat civarında rüzgar santrallerinin farklı yerlerde ve alanlarda işletmeye alındığını, 2 bin megavatlık rüzgar santralının da hem lisans aldığını hem de inşaatla ilgili çalışmaların devam ettiğini anlattı.
Yıldız, ''Kanun çıktıktan sonra nasıl değişiklik olacaktır'' sorusuna karşılık şunları söyledi:
''Eğer fiyat temel başlık alınırsa, fiyatta herhangi bir değişiklik olmayacaktır. Bu kanun çıkmıyor diye piyasadaki faaliyetler kesintiye uğramış değildir, sıkıntıya uğramış değildir. Ancak bu kanunla birlikte fiili uygulamada yaşanan zorlukların giderilmesine dönük bazı işlemler yapılacaktır. Kanunun çıkmamış olması, özellikle en fazla güç kaynağı oluşturan ve Türkiye'nin su kaynaklarını harekete geçirebilecek bir kısımdır. Yaklaşık rakamlarla söylüyorum; Türkiye'nin 45 bin megavat civarında kurulu gücü var ve bu kurulu güç kadar da su potansiyeli var. Bunun üçte biri işletmede, üçte biri lisans almış ve inşaat safhasında olanlar, üçte biri de inşaata geçme aşamasında olanlar var.
Su kaynaklarının üretilmesi ve alım garantisi istenmesi halinde, 5,5 avro-centten alınmasına da mani bir durum yok. 1, 2, 4 yıl önce müracaat etmiş olanlar normal işlemlerine devam ediyor. Bunların rakamı değişecek mi diye soracak olursanız, bu teklifte bunlarla alakalı fiyat değişikliği de söz konusu değil. Dolayısıyla bu kanunun gecikmiş olmasının farklı komplikasyonları, yan tesirleri vardır kabul ama fiyat ve inşaatla ilgili herhangi bir yan tesiri bulunmamaktadır, herhangi bir özel sektörü veya işletmeciyi geri plana sokacak bir yaklaşım bulunmamaktadır. ''
-''120 BİN MEGAVATLIK BAŞVURU''-
Taner Yıldız, Türkiye'nin 2023 yılına bütün yerli kaynaklarını kullanarak ve yenilenebilir tüm kaynakları değerlendirerek girmek zorunda olduğuna işaret ederek, AB'nin yenilenebilir enerji konusunda 2020'de yüzde 20'lik bir portföy oluşturma hedefinin bulunduğunu kaydetti.
Türkiye'nin bu potansiyelinin şu anda tüm su kaynaklarıyla birlikte 2010 yılı yaz aylarında yüzde 28'lere kadar çıktığına işaret eden Yıldız, sözlerini şöyle sürdürdü:
''Bizim hedefimiz, büyüyen tüketim talepleriyle birlikte yüzde 30'luk, AB ortalamasının da üzerinde bir rakamla, yerli ve yenilenebilir kaynakları ülkeye kazandırmaktır. Bu ay alınan rakamlar itibarıyla rüzgar, hidrolik, doğalgaz, linyit, taşkömürü, jeotermal ve diğer enerji kaynakları açısından bakıldığında, bugün lisans verilenlerin toplamı 48 bin 916 megavat civarındadır. Toplam başvuru, inceleme-değerlendirmeye alınanlar, uygun bulananlar, lisans verilenleri dikkate aldığımızda Türkiye'nin şu andaki kurulu gücünün yaklaşık 2.2 katı, yani yüzde 220 civarında bir talep projeksiyonu bulunmaktadır. O toplam miktar da 120 bin 660 megavat civarındadır. Bunların hepsi gerçekleşebilir mi? Açıklıkla konuşmalıyım ki her birisi gerçekleşmeyebilir. Her birisi uygulama alanında, kağıt üzerindeki rakamlara ulaşamayabilir. Biz Türkiye'nin yerli kaynaklarının kullanılabilmesi, bunun ön plana alınması, hız kazandırılması ve bunun serbest piyasa tarafından, özel sektörün kullanması açısından bütün kolaylıkları sağlayacağız. Ama bundan sonra yapmayan özel sektör varsa suçun kamuda olmadığını paylaşmak durumundayız. Ciddi olan bütün özel sektör temsilcilerinin rahatlıkla zemin bulabileceği bir enerji sektörü vardır. Ama bunun üzerinden herhangi bir rant sağlamaya çalışan, piyasada 'çantacı' olarak tabir edilen emek koymadan, herhangi bir proje, değer koymadan ve katkısı olmaksızın değer elde etmek doğru değil ve bunların yolu çok açık değil.''
Taner Yıldız, aralık başı itibarıyla işletmedeki santrallere bakıldığında yaklaşık 47 bin 573 megavatlık santral bulunduğunu anlattı. Yıldız, bunun, bin 202 megavatlık rüzgar, 15 bin 248 megavatlık hidrolik, bin 567 megavatlık fuel oil, motorin ve LPG, 18 bin 104 megavatlık doğalgaz, 8 bin 691 megavatlık linyit, 2 bin 416 megavatlık taşkömürü santralından oluştuğunu bildirdi.
Özel sektör oranının yıl sonu itibarıyla yüzde 50'nin üzerinde çıktığını kaydeden Yıldız, bunların içinde özel lisanslı 14 bin 179 megavat, kamu santrallarının 24 bin 202 megavat, yap-işlet-devret ve işletme hakkı devir santrallarının 9 bin 191 megavat olduğunu kaydetti.
-''ARZ GÜVENLİĞİYLE İLGİLİ BİR SIKINTI YOK''-
Şu ana kadar başvuran 121 bin megavatlık santralların her birisinin aslında üretime geçme konusundaki çabasının artmasını temenni ettiğini belirten Yıldız, arz güvenliğiyle ilgili herhangi bir sıkıntı ve tehdidin olmadığını söyledi. Global krizin getirdiği tüketim düşüklüğünün 2009'da yaşandığını ve enerjide tüketim rakamlarının yüzde 3 civarında düştüğünü anlatan Yıldız, en son yapılan tespitlerin kriz öncesi rakamların, yani 2008 rakamlarının şu anda aşıldığını gösterdiğini söyledi. Bazı sektörlerde bu rakamların henüz yakalanmadığını ifade eden Yıldız, ancak hem sanayi hem de meskende kriz öncesi rakamların üzerinde kaldıklarına işaret etti.
Yıldız, 2020 ve 2030 yılında Türkiye'nin yenilenebilir enerji kaynaklarıyla ilgili minimum yüzde 30'lar civarında bir portföyün bulunması gerektiğine dikkati çekti. Bakan Yıldız, ''Fiyatlandırma ve teşvik konularında şu ana kadar YEK'e (Yenilenebilir enerji kaynağı), teşviğe tabi olanların içerisinde, bu mekanizmaya tabi olmaksızın serbest piyasaya daha yüksek rakamlarla enerji sattığını görüyor ve biliyoruz. Ama burada vereceğimiz rakamların, özellikle fizibilitenin hazırlanmasında yatırımcının bir garantisi olduğu ve bankalara karşı kamunun istenmesi halinde 10 yıllık alım garantilerinin, projenin gerçekleştirilme için önemli katkı sağlıyor. O açıdan bu teşvikler devam edecek'' diye konuştu.
-ELEŞTİRİ ALAN HES'LER-
Yıldız, HES'lerin çevreye verebileceği zararlarla ilgili bazı tedirginliklerin olduğuna işaret ederek, Çevre ve Orman Bakanlığı ile yaptıkları çalışmada, ''Enerji üretilmesi, bu enerjinin yerli kaynaklardan üretilmesi ve çevre şartlarına riayet'' konusunda çok ciddi bir koordinasyon içinde olduklarını söyledi.
Özellikle Karadeniz'de eleştiri alan HES'ler konusunda susuz bırakılan bir yerleşim birimi olup olmadığı konusunda Çevre ve Orman Bakanlığının çalışma yürüttüğünü belirten Yıldız, ''Suyun bırakıldığı taraftaki su miktarları konusunda DSİ tekrar çalışma yapıyor. Bu çalışma sonunda eğer çok fazla çevreyle alakalı sıkıntı oluşturan proje varsa bunların tekrar gözden geçirilmesini Çevre ve Orman Bakanlığı kamuoyuyla paylaşacak. Çok fazla tahrip edilen varsa onlarla alakalı lisansı gözden geçirilecek'' dedi.
Yıldız, yerli katkının yüksek olmasını istediklerini, bu konuda uluslararası anlaşmaları da sıkıntıya sokmayacak şekilde teşvik mekanizmasını koymak istediklerini ifade etti.
Teklifin tümü üzerindeki görüşmeler tamamlanarak maddelerine geçildi.
