Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdür Yardımcısı Nurcan Meral Özel, GSM şirketlerinin faaliyetlerinin olması gerektiğini bu teknolojiden kurumunda yararlanması gerektiğini söyledi.
Kandilli Rasathanesi'ndeki ''Deprem ve Tsunami Erken Uyarı Uygulamaları Çalıştayı''nda verilen arada gazetecilerin sorularını yanıtlayan Özel, yapılan çalışmaları anlattı. Marmara Bölgesi için erken uyarı sistemi projesinin 2001 yılında başlatıldığını ve epey yol katedildiğini belirten Özel, şunları söyledi:
''Depremlerin önceden bilinmesi yönündeki projeler oldukça yavaş. Depremler önceden bilinemeyeceğine göre, erken uyarı sistemiyle, depremin ilk gelen dalgasından, fayın yerleşim birimine olan uzaklığına bağlı olarak elimizde olan 5-12 saniyelik süreyi kullanıp, karayolları, demiryolları, gaz dağıtım şirketleri aracılığı ile daha büyük felaketlerin, yangınların önüne geçilmesi ve deprem zararlarının en aza indirilmesi konusunda katkıları olacağını düşünüyoruz.''
Depremlerin önceden bilinmesi yönündeki projelerin, artık dünyada hızını kaybettiğini de ifade eden Özel, ''Artık daha çok, afet zararlarının azaltılması için erken uyarı sistemleri kurulmakta. Haberleşme teknolojisindeki gelişmeler de erken uyarı teknolojisinde uygulanmakta'' dedi.
Çalıştaya, ülkesinde erken uyarı sistemini geliştirip uygulayan dokuz Japon bilim adamının da davet edildiğini belirten Özel, şöyle konuştu:
''Bu arada, Japon NTT DoCoMo denilen, mail olarak cep telefonuna uyarı dağıtan kuruluşlarla da bağlantı halindeyiz. NTT DoCoMo'nun açtığı çığırlardan biri de depremin olduğu yerde bölgesel mail dağıtması. Bu kuruluş, örneğin, İstanbul'un iki yakasına, bölge kodu vermek suretiyle, aboneleri cep telefonlarına e-mail göndermek suretiyle bilgilendiriyor.
Tabii çalıştaya, Türkiye'deki GSM şirketlerini de davet ettik. Türkiye'nin karayolu ve demiryolu yöneticilerini davet ettik. Japon demiryollarından bir yönetici davet ettik. Japon demiryollarının kendilerine ait erken uyarı sistemleri var. Çalıştayda asansörlerde erken uyarı nasıl yapılıyor diye bir sunum da Japonlarca verilecek.''
Nurcan Meral Özel, Japon kamu TV kanalı NHK'nın da deprem anında otomatik flaş haberler geçtiğini ifade etti.
-''MARMARA BÖLGESİ'NDE 10 TANE ERKEN UYARI İSTASYONU VAR''-
Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Müdür Yardımcısı Özel, Türkiye'deki erken uyarı durumuna ilişkin de bilgi vererek, şunları kaydetti:
''Kocaeli depreminden sonra Marmara Bölgesi'nde projeyi başlattık. Şu anda faya en yakın yerlerde konumlanmış istasyonlarımız var. Sürekli olarak data geliyor. Bunun dışında da acil müdahale sistemimiz var. İstanbul'un çeşitli yerlerine yerleştirilmiş 100 tane ivme ölçerimiz var. Bunlar, deprem anında, SMS vasıtası ile bilgileri geçiyorlar. Geçen günkü 4,4 lük Marmara depreminde de 20 dakika sonra nerelerde ne şiddette hissedilmiş anında bilgi verebildik.''
Nurcan Meral Özel, Japonya'da erken uyarı için 1000 tane deprem istasyonu kullanıldığını belirterek, ''Marmara Bölgesi'nde 10 tane erken uyarı istasyonumuz var. Acil müdahale ile birlikte 110 tane. Yakın zamanda İGDAŞ'ın katkıları ile 100 tane daha konumlandırmayı planlıyoruz. Bunun dışında da Kandilli Rasathanesi erken uyarı dahilinde, ivme ölçerler alıp, çok sık şekilde Marmara Bölgesi'ne yerleştirip bu sistemin kullanılır hale getirilmesini düşünüyoruz.''
Son 4,4 büyüklüğündeki depremin sinyalinin de alındığını ifade eden Özel, ''Ama bizim erken uyarı sistemi küçük depremler için alınmadı. Yıkıcı depremler için erken uyarı sinyali verebilecek'' diye konuştu.
Yıkıcı bir deprem olursa sistemin uyarı verilebildiğini, ancak o uyarının kullanım durumunda henüz gelişmeler sağlanmadığını da ifade den Özel, ''Bugün onu geliştirmeye çalışıyoruz. Tren nasıl durdurulacak? Metro nasıl durdurulacak? O konuda yeterli değiliz. Karayolları, sadece köprülerin sağlıklı monitör edilmesi için birtakım aletler koydu, ama henüz daha yapılması gereken çok şey var. Bu entegrasyonun sağlanması için bu çalıştayı yaptık. Şu anda sistemin doğalgazla bir nebze entegresi var. Ancak demir ve karayolu için aynı şeyi söyleyemeyiz.''
-GSM ŞİRKETLERİ-
Özel, GSM teknolojilerine de işaret ederek, ''GSM şirketlerinin haber dağıtım konusunda birtakım faaliyetlerinin olmasını istiyoruz. Bu teknolojiden afet kurumunun da yararlanması gerekiyor'' dedi.
''Erken uyarı mesajları, vatandaşların cep telefonlarına bugün çalışmalar başlasa ne zaman gelmeye başlar?'' sorusu üzerine de Özel, ''Onu, ben değil, GSM şirketleri cevaplayacak. Japonya'da vatandaşın cep telefonuna e-mail olarak geliyor. Hatta erken uyarı sistemlerini alıp kullanan büyük tesisler ve mağazalar var'' dedi.
Japonya'da cep telefonlarına e-postaların bölge koduna göre geldiğini de belirten Özel, o bölgede turist olarak bulunulsa bile mesajın telefonlara gelebildiğini anlattı.
Nurcan Meral Özel, çalıştayda Türkiye'deki GSM şirketleri ile Japon GSM şirketleri arasındaki teknoloji işbirliklerinin de konuşulacağını söyledi.
