Seminerde Normal emeklilik ve malulen emeklilik üzerinde detaylıca duruldu.
Normal Emeklilik
Sarıaltın, Avusturya'da iki türlü emeklilik var, birisi normal diğeri malulen emeklilik, normal emeklilik herkesin bidiği üzere erkeklerde 65 kadınlarda 60'tır. Bu yaşları doldurmuş ve toplamda 15 yıl sigortalı çalışmış erkek ve kadın çalışanlar normal olarak emeklilik işlemlerini bir ay önceden başlatır ve emekli olurlar.
Eğer, maaşınız Avusturya devleti tarafından belirlenen yaşam standardının altında ise(düşük sigorta primi gösterilmiş ise) geri kalan kısmı devlet karşılıyor, yalnız burada dikkat edilmesi gereken bazı kurallar var, örneğin, yurtdışına belirli bir süre çıkabilirsiniz, yılda 2 ay, bunu aşarsanız devlet yardımı ödemez.
Sarıaltın, özellikle şunu vurgulamak istiyorum, eğer devletten destekli bir emekli iseniz, o takdirde yurtdışına giriş çıkışlarınızı gerektiğinde ispat edebilmeniz için pasaportunuza mutlaka kaşe vurdurun. Yabancıların pasaportlarına bu kaşe zaten vuruluyor, ama Avusturya vatandaşlarınınkine genelde vurulmuyor. Avusturya vatandaşı olmanız kuralı bozmuyor, benim size tavsiyem, giriş çıkışlarda mutlaka pasaporta kaşe vurdurun.
Eğer devletten emekli maaşına artı olarak yardım almıyorsanız. istediğiniz ülkede istediğiniz kadar kalabilirsiniz.
Malulen Emeklilik
Malulen emeklilikte yaş sınırı yok, ama bunun içinde bazı şartların oluşması gerekiyor. Bunlardan birisi, çalışamayacağına dair en az %51 doktor raporları. Bu şartı yerine getiren bir kişi emekli sandığına başvurusunu yapar ve emekli olur.
Eğer meslek sahibi iseniz ve rahatsızlığınız, mesleğinizi yapmanıza engel olabailecek bir durum ise, emekli olmanız daha kolay oluyor. Çünkü AMS, sizden, mesleğinizin dışında bir meslekte çalışmanızı isteyemez.
Bir mesleğiniz yoksa yani yardımcı işçi olarak çalışıyorsanız, malulen emekli olmanız daha zor. Çünkü AMS sizi gönderebilecek bir çok sayıda iş bulabilir, meslek sahibi olmadığınız için sizi her türlü işe gönderebilir. Meslek sahibi olarak çalışmıyorsunuz ama yaptığınız meslekte usta olduğunuzu düşünüyorsanız, o mesleğin sınavlarını yaparak meslek sahibi olduğunuza dair bir belge alırsanız bu belgede geçerli.
Malulen Emeklilik Süreci Nasıl İşliyor
Bir rahatsızlığınız var ve malulen emekli olmak istiyorsunuz. Öncelikle, emekli sandğına, form doldurarak başvurunuzu yapıyorsunuz. O formda bütün rahatsızlıklarınızı yazıp doktor raporlarını ekliyorsunuz. Ardından Emekli sandığının doktorları sizi davet ederek hastalığınızı kontrol ediyorlar, eğer doktorlar sizin çalışamayacağınıza dair rapor verirlerse, emekli sandığı sizi emekli yapar. Aksine sizin çalışabileceğinize dair bir rapor verirlerse emekli olamassınız, bu kararların doğru olmadığına inanıyorsanız, mahkemeye başvuru yaparak hakkınızı mahkemede aramaya başlarsınız. Mahkemede, aynı şekilde, sizi farklı doktorlara göndererek, tekrar kontrol ettirir. Eğer doktor raporları çalışamazsınız derse emekli olursunuz ama eğer tersi olursa reddedilirsiniz. Dikkat ederseniz burada bütün iş doktor raporlarında emekli sandığı veya mahkemeye fazla bir iş düşmüyor. İstatistiklere göre başvuranların %50 si reddediliyor.
Mahkemede alınan kararıda kabul etmez iseniz, bir üst mahkemeye gidebilirsiniz. O kararıda kabul etmez iseniz Avrupa insan hakları mahkemesine gidebilirsiniz, ama yukarıya doğru çıktıkça şansınız daha da azalıyor. İlk aşamadaki mahkemede avukat tutmak zorunda değilsiniz ama bir üst mahkemede avukat tutma zorunluluğunuz var. Mahkemede eğer dil bilmiyorsanız tercümanlar bulunuyor ve devlet sizin için bu tercümanlara ücretlerini ödüyor, siz ödeme yapmıyorsunuz.
İstisnai Durumlar
Malulen emeklilik başvurunuz reddedildi ama, erkek iseniz 61,5 , bayan iseniz 56,5 yaşını aşmış iseniz ve son 10 yıldan beri bir iş bulamıyorsanız. Tabii bu süre zarfında AMS(iş Bulma Kurumu)'e kayıtlı olmanız gerekiyor. Bu şartları yerine getiriyorsanız, Geçiş parası denen bir ücreti alıyor ve emeklilik yaşınızın dolmasını bekliyorsunuz. Geçiş parasını almaya başlayanlarda emekli olmuş gibi gözüküyor.
Çalışma Süreleri Nasıl Hesaplanıyor
Çalışma süresi sadece Avsusturya'da ki çalışma süresi değildir. Yeryüzünde çalışma süresi olarak tanımlanan bu süre, bütün ülkelerdeki çalışma süreleride dahil edilerek hesaplanır. Örneğin yarısını Türkiye'de yarsını Avusturya'da çalışmış olabilirsiniz veyahutta üçte 2 sini Türkiye'de Üçte birini Avusturya'da çalışmış olabilirsiniz. Kısacası nerde ne kadar çalıştığınız önemli değil. Önemli olan toplamda gerekli olan süreyi tamamlamış olmanızdır.
